Rak szyjki macicy to jeden z nielicznych nowotworów, któremu możemy w 100% zapobiec. A mimo to każdego roku w Polsce diagnozuje się go u tysięcy kobiet – z czego wiele przypadków wykrywanych jest zbyt późno. Dlaczego tak się dzieje? I co możemy zrobić, by zmienić te statystyki?
W nowym odcinku cyklu „Rozmowy o Zdrowiu” rozmawiamy z prof. dr hab. n. med. Witoldem Kędzią – wojewódzkim konsultantem w dziedzinie ginekologii i położnictwa, wybitnym ekspertem w profilaktyce nowotworów ginekologicznych. Profesor wyjaśnia, co zmienił nowy program badań przesiewowych i dlaczego test HPV HR to krok milowy w ochronie zdrowia Polek.
Dowiedz się, co zmieniło się w polskim programie profilaktyki i jak możesz z tego skorzystać.
Jak przypomina profesor, rak szyjki macicy jest drugim co do częstości nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce w wieku 15–44 lata. Co roku diagnozuje się około 2–3 tysiące przypadków. Co gorsza – połowa kobiet umiera, bo choroba została wykryta za późno.
Tu nie ma wątpliwości: w 99% przypadków winny jest wirus HPV – a dokładniej onkogenne typy wirusa brodawczaka ludzkiego przenoszone drogą płciową.
W klasycznej profilaktyce przez dekady stosowano wymaz cytologiczny, który wykrywał efekt obecności wirusa. Problem w tym, że skuteczność cytologii klasycznej wynosi zaledwie 50–60% – co oznacza, że nawet połowa kobiet z realnym zagrożeniem otrzymywała wynik fałszywie ujemny.
Nowe rozporządzenie, które weszło w życie 26 marca 2025 roku, zmieniło wszystko: do koszyka świadczeń NFZ trafił test molekularny HPV HR wraz z genotypowaniem typów 16 i 18 oraz cytologią na podłożu płynnym.
Co to oznacza dla pacjentek?
Profesor Kędzia tłumaczy: cytologia była i jest subiektywna – pobiera ją i ocenia człowiek. Test HPV-HR jest badaniem molekularnym – automatycznym, z kontrolami jakości, bez miejsca na pomyłkę.
„Walidacja testów oznacza, że są one sprawdzone i certyfikowane. Można im zaufać w 100% – w odróżnieniu od cytologii, która ma ograniczoną skuteczność.”
Tu dobra wiadomość: procedura jest identyczna jak w przypadku cytologii. Ten sam fotel, ten sam wziernik, ta sama szczoteczka. Pobranie trwa kilka minut, jest bezbolesne i dobrze znane każdej kobiecie, która kiedykolwiek wykonywała cytologię.
Nowoczesna profilaktyka opiera się na dwóch filarach:
1️⃣ Szczepienia przeciw HPV – najlepiej przed inicjacją seksualną (największy efekt daje szczepienie dziewczynek i chłopców w wieku 9–14 lat).
2️⃣ Regularne testy molekularne HPV HR – dla kobiet w wieku 25–64 lat.
Te dwa kroki razem znacząco zmniejszają ryzyko rozwoju raka szyjki macicy – o ponad 90%.
Bezpłatny test HPVHR możesz wykonać:
Ważne: wybieraj placówki, które mają kontrakt z NFZ – dzięki temu badanie jest w pełni refundowane.
Profesor podkreśla: największym wyzwaniem jest zwiększenie zgłaszalności do badań. Nowy program zakłada trzy scenariusze: 12% (czyli tyle, ile było dotąd!), 50% i 70%. Dopiero przy 70% osiągamy standard zalecany przez WHO, który daje realną szansę na eliminację raka szyjki macicy.
„Mamy wszystko, co potrzebne: szczepionki, testy molekularne, placówki. Teraz potrzebujemy świadomości i odwagi kobiet, by z tego skorzystały.”
Nowy program profilaktyczny to najnowocześniejsze narzędzie onkologiczne, porównywalne do najlepszych standardów w Europie i USA. Profesor nie ma wątpliwości – jeśli kobiety ruszą na badania, Pol
Nie odkładaj badań „na potem”. Porozmawiaj o tym z mamą, siostrą, przyjaciółką. Zapytaj lekarza o test HPV HR. Zadbaj o szczepienie dzieci. To proste decyzje, które mogą uratować życie.
Zostań z nami – cykl „Rozmowy o Zdrowiu” wraca już wkrótce z kolejnymi odcinkami.
Badanie HPV HR to pierwszy krok w diagnostyce raka szyjki macicy.
WYKRYCIE INFEKCJI NA WCZESNYM ETAPIE DAJE NIEMAL 99-PROCENTOWĄ WYLECZALNOŚĆ5.
